Gmina Polanów położona jest w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego i jest jedną z najatrakcyjniejszych krajobrazowo gmin powiatu koszalińskiego. Większa część gminy znajduje się na obszarze Wysoczyzny Polanowskiej. Gmina Polanów zajmuje powierzchnię 393,1 km2, liczba ludności 9.699 osób w tym liczba ludności miejskiej wynosi 3.101 osób (miasto Polanów).
Polanów: miasto nad Grabową (lewy dopływ Wieprzy); w XIII w. gród pomorski, przejściowo w rękach biskupów kamieńskich; prawa miejskie posiada od XIV w.; do 1637r. w księstwie pomorskim, następnie został opanowany przez Brandenburgię ( od 1701r. Królestwo Pruskie ). Od 1945 r. miasto Polanów znajduje się w granicach Polski. W 1945 r. Polanów został zniszczony w 80%.
Fundament budowy geologicznej terenu gminy stanowią skały wieku mezozoicznej, od triasowych po kredowe, są one jednak ukryte pod ponad 100 metrową grubością warstwy osadów trzecio i czwartorzędowych. Podstawę powierzchniowej budowy geologicznej terenu gminy stanowią czwartorzędowe utwory związane z fazą pomorską ostatniego, bałtyckiego zlodowacenia. Są to gliny zwałowe i piaski zwałowe o skomplikowanym układzie i genezie. Ciekawostką geologiczną, uznaną za jedyną znaną lokalizację tego typu osadu w Polsce, jest utwór geologiczny współczesnej akumulacji jeziornej: wapienia ramienicowego. Jest to pokład wapienia o grubości 2,2 m zalegający pod pokładem gytii występujący na jeziorze Kwiecko.
Gmina Polanów położona jest w znacznej części zlewni rzeki Grabowej oraz w południowo-zachodniej części zlewni rzeki Radew. Na tereni gminy znajdują się 34 jeziora, w tym największe to: jezioro Kamienne o pow. 110,4 ha i max. gł. 32 m; jezioro Nicemino o pow. 105,5 ha i max. gł. 7,9 m.
W gminie Polanów zidentyfikowano współcześnie występowanie 864 gatunków roślin i 193 zbiorowisk roślinnych. Na terenie gminy znalazły się 29 gatunków ściśle chronionych roślin (np. grążel drobny, grzybienie białe, pióropusznik strusi, podrzeń żebrowiec, pełnik europejski, wrzosiec bagienny, storczyk krwisty) i 17 gatunków chronionych częściowo (np. konwalia majowa, kocanki piaskowe, bagno zwyczajne, goździk kartuzek) . W składzie flory gminy znalazły się po raz pierwszy podano z Polski rzęśl kalabryjska (Caliriche brutia), po pierwszy podana z Pomorza przytulia wiosenna, bardzo rzadki na Pomorzu gatunek górski: jastrzębiec pomarańczowy i wiele rzadkich roślin. Znamienne jest występowanie gatunków górskich: podrzeń żebrowiec, widłak wroniec.
Zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych kształtuje się na poziomie przeciętnym dla Pomorza, choć znamienne jest: występowanie ekosystemów kwaśnych buczyn, w tym starodrzewi, liczne występowanie ekosystemów źródliskowych, borów, brzezin bagiennych, torfowisk mszarnych. Bory między Nacławiem, Kościernicą a jez. Nieciemino stanowią ostoję cennych gatunków fauny (włochatka, populacje płazów) i flory (wrzosiec bagienny, i inne rośliny typowe dla mszarów). Rozległe torfowiska wypełniają doliny rzeczne, np.część doliny Radwi czy Grabowej. We wsi Buszyno lub na torfowisku "Bagno Wietrzno" koło Chocimina obserwować można wyniesione na ok. 1,5m kopuły źródliskowe. Znaczący element krajobrazu gminy stanowią zbiorowiska zaroślowe. Najpospolitrzym z nich są zarośla żarnowcowe, których płaty spotyka się na skrajach lasu (okolice Bukowa),poboczach dróg (Garbno-Cetuń), i na ugorach (okolice Krytna).
Na terenie gminy istnieje wysoki udział lasów, który wynosi 52%.W drzewostanach lasów gminnych dominuje sosna, a także wysoki jest udział buka, olszy, dębu, i świerka.
W gminie znajdują się 22 parki wiejskie, które są dość ubogie pod względem dendrologicznym, wśród nich na szczególną uwagę zasługują parki w Kręgu, Wietrznie, Rzeczycy Małej. Wyżej wymienione parki zaznaczają do grupy parków dobrze utrzymanych.
Charakterystycznym elementem krajobrazu gminy są aleje bukowe. Najbardziej znane to aleje dwustuletnie:
- przy szosie do Koszalina między Jacinkami a Nacławiem,
- przy polnej drodze Dadzewo-Rosocha,
które zostały uznane za pomniki przyrody. Jak na warunki Pomorza występuje stosunkowo niskie zagęszczenie okazałych drzew; na terenie gminy zinwentaryzowano 236 drzew, w tym wyróżnia się dąb szypułkowy - 697cm obwodu, tzw. Dąb Wrangla, najgrubsze drzewo gminy (uznane za pomnik przyrody); klon pospolity - 500cm obwodu, przy kościele w Kościernicy.
Na terenie gminy stwierdzono występowanie: 1 gatunku minoga(minóg strumieniowy), 22 gat. ryb (pstrąg potokowy, lipień, głowacz białopłetwy, strzelba potokowa), 11 gat. płazów (np. ropucha zielona, traszka zwyczajna, traszka grzebieniasta, rzekotka drzewna), 5 gat. gadów (np. żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny), 140 gat. ptaków (bąk, bielik, bocian czarny, derkacz, puchacz, orlik krzykliwy), 30 gat. ssaków (np. wydra, gacek wielkouchy, borowiec wielki, tchórz zwyczajny, gronostaj, norka amerykańska).
Gmina Polanów jest bogata w liczne atrakcyjne krajobrazowo widoki i zabytki kultury. W porównaniu z innymi obszarami Pomorza Zachodniego jawi się jako teren o bardzo wysokich walorach przyrodniczych. Walory te zasługują na pieczołowitą ochronę , wnoszą bowiem znaczący wkład do różnorodności przyrodniczej regionu, ale i stanowią element o atrakcyjności turystycznej gminy.
Agnieszka Kowalczyk
Praca została napisana w ramach praktyki dyplomowej.
Literatura:
Waloryzacja przyrodnicza gminy Polanów (operat generalny). 2001. Biuro konserwacji Przyrody w Szczecinie.
Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski. 1994 r. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Uchwała Nr X/46/75 WRN w Koszalinie z dnia 17 listopada 1975r. Obszar ten obejmuje fragment rzeki Grabowej na północ od Polanowa oraz tereny na wschód od doliny, położone pomiędzy miejscowościami: Polanów - Wielin - Rochowo. Powierzchnia 1 857ha, z czego 1 271ha to lasy, a 14ha wody. Powołany został ze względu na niezwykle malowniczy i urozmaicony charakter krajobrazu, na który składają się liczne drzewostany lasów liściastych i świerczyn posiadających liczne wysokie wzniesienia, pagórki oraz wąwozy. W trakcie prowadzonych obserwacji, w dolinie rzeki i jej sąsiedztwie stwierdzono największą koncentrację "cennych" gatunków zwierząt stale występujących (np. derkacz, świerszczak, pliszka górska, zimą również pluszcz ) bądź też związanych pośrednio z tego typu ekosystemem (np. orlik krzykliwy). Rzeka stanowi miejsce występowania wielu gatunków ryb w tym m.in. minóg strumieniowy, pstrąg potokowy, lipień, pstrąg tęczowy, strzelba potokowa, kiełb, głowacz białopłetwy, różanka, węgorz, miętus. Obiekt należy jednocześnie do najlepiej zachowanych i najmniej przekształconych terenach gminy.
Uchwała Nr X/46/75 WRN w Koszalinie z dnia 17 listopada 1975r. Powierzchnia 12 350ha, z czego 3 510ha zajmują lasy, a 1 020 wody. Teren objęty tą forma charakteryzuje się malowniczym krajobrazem. Duży kompleks leśny obejmujący niemal wszystkie typy siedliskowe lasów, różnego rodzaju tereny podmokłe, duże zbiorniki wodne oraz szczególnie urozmaicona rzeźba terenu była głównym argumentem za powołaniem obszaru chronionego krajobrazu. W trakcie prowadzonych obserwacji potwierdzono ponadprzeciętne walory krajobrazowe okolic Żydowa. Wybrane elementy tego kompleksu krajobrazowego charakteryzują się dużymi walorami faunistycznymi w szczególności jezioro Kwiecko. Niezwykle malowniczy oraz cenny element obszaru stanowi niespotykanej wielkości kompleks źródliskowy położony wzdłuż krawędzi doliny Radwi na wysokości jeziora Kwiecko. Jest to z pewnością jeden z największych kompleksów źródeł oraz "wiszących" torfowisk na Pomorzu, a być może i w kraju.
Utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1.06. 1965r. Położony jest w Nadleśnictwie Polanów, oddz. 233 b, c. Przedmiotem ochrony jest zachowanie ekosystemów źródliskowych (wg weryfikacji z 2000r. ).Odcinek głębokiego jaru porośniętego lasem bukowym. Zbocza porośnięte kwaśną buczyna z dużym udziałem mchów. Na początkowo suchym dnie jaru pojawia się zasilany źródłami strumień, szybko przybierający w wodę, zasilany dodatkowo krótkimi, bocznymi dopływami spływającymi z bocznych źródlisk. Niektóre ze źródlisk porośnięte są szuwarami manny gajowej. Dno strumienia jest kamieniste, dzięki czemu przypomina on górski potok. W zachodniej części rezerwatu na kamieniach występuje krwistoczerwony nalot krasnorostu Hildenbrandtiaa rivularis. Ptaki: siniak, muchołówka mała, dzięcioł czarny. Uznaje się za rezerwat przyrody pod nazwą "Wieleń" obszar lasu o powierzchni 2,00ha stanowiący, według oznaczeń przyjętych w planie urządzenie gospodarstwa leśnego na okres 1955 - 1962r. część oddziału 630 w Leśnictwie Chwałkowo, Nadleśnictwo Polanów, położony w gromadzie Polanów, w powiecie sławieńskim województwa koszalińskiego.
Utworzony został Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 10 grudnia 1970r. Rezerwat ten leży koło Rzeki Grabowej od ujścia rowu z jez. Raczy Dół do mostu kolejowego w Polanowie. Przedmiotem ochrony jest ochrona naturalnych tarlisk pstrąga potowego, głowacza i strzebli, zabezpieczenie siedlisk bociana czarnego i zimorodka. Rzeka Grabowa od źródeł aż do miejscowości Polanów zachowała swój naturalny, pierwotny charakter. Na odcinku rezerwatu posiada cechy rzeki górskiej z właściwym składem ich tiofauny. Stwierdzono tu liczne stanowiska pstrąga potokowego, strzebli potokowej (gatunek objęty ochroną), głowacza białopłetwowego i miętusa (Duszyński i Napiórsorski 1966). Na terenie rezerwatu w momencie tworzenia dokumentacji projektowej występowały rzadkie gatunki ptaków jak: bocian czarny i zimorodek. Uznaje się za rezerwat przyrody pod nazwa "Rezerwat na Rzece Grabowej" odcinek rzeki Grabowej o długości 7.60 km o powierzchni 1.50ha, między ujściem rowu łączącego jezioro Raczy Dół z tą rzeka w okolicy miejscowości Stary Żelibóż, a mostem położonym w okolicy miejscowości Polanów. Rezerwat położony jest w gromadzie Polanów i Żydowo.
Waloryzacja przyrodnicza gminy Polanów
Pomniki przyrody, użytki ekologiczne, lasy ochronne
Utworzony został Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 10 grudnia 1970r. Rezerwat ten leży koło Rzeki Grabowej od ujścia rowu z jez. Raczy Dół do mostu kolejowego w Polanowie. Przedmiotem ochrony jest ochrona naturalnych tarlisk pstrąga potowego, głowacza i strzebli, zabezpieczenie siedlisk bociana czarnego i zimorodka. Rzeka Grabowa od źródeł aż do miejscowości Polanów zachowała swój naturalny, pierwotny charakter. Na odcinku rezerwatu posiada cechy rzeki górskiej z właściwym składem ich tiofauny. Stwierdzono tu liczne stanowiska pstrąga potokowego, strzebli potokowej (gatunek objęty ochroną), głowacza białopłetwowego i miętusa (Duszyński i Napiórsorski 1966). Na terenie rezerwatu w momencie tworzenia dokumentacji projektowej występowały rzadkie gatunki ptaków jak: bocian czarny i zimorodek. Uznaje się za rezerwat przyrody pod nazwa "Rezerwat na Rzece Grabowej" odcinek rzeki Grabowej o długości 7.60 km o powierzchni 1.50ha, między ujściem rowu łączącego jezioro Raczy Dół z tą rzeka w okolicy miejscowości Stary Żelibóż, a mostem położonym w okolicy miejscowości Polanów. Rezerwat położony jest w gromadzie Polanów i Żydowo.
| Data publikacji / aktualizacji | Autor / Opublikował | Narzędzia |
|---|---|---|
| 2018-09-12 13:54:50 2019-01-03 13:22:16 | Agnieszka Kaczka Agnieszka Kaczka | udostępnij na facebookuudostępnij na twitterzedrukuj |
