W odległości ok. 3 km na zachód od Polanowa znajduje się Święta Góra (156 m n.p.m.), będąca miejscem kultu dla pogańskiej ludności, zmieszkującej te rejony we wczesnym średniowieczu. Po chrystjanizacji Pomorza do Polanowa przybyli cystersi, którzy w XIV wieku zbudowali na Świętej Górze kaplicę z obrazem matki Boskiej. Wkrótce po tym miejsce to stało się celem katolickich pielgrzymek. Pod koniec XVI wieku, w następstwie postępującej reformacji, mnichów zmuszono do opuszczenia sanktuarium, a kaplica została zburzona. Pozostałości jej konstrukcji jeszcze wiele lat później krążyły wśród ludności, która traktowała je jako relikwie.
W latach powojennycj na Świętej Górze ponownie zaczęli pojawiać się pielgrzymi. W 1999 r. papież Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę nowej kaplicy pw. Matki Bożej Bramy Niebios wraz z pustelnią franciszkańską, która ostatecznie powstała w 2004 r. w sąsiedztwie pozostałosci historycznego sanktuarium. Kilka lat później arcybiskup Bambergu dostarczył do kaplicy relikwie „Apostoła Pomorza” - św. Ottona. Dziś miejsce to jest nadal popularne wśród pątników i turystów, poszukujących odrobiny ciszy , spokoju i zadumy.
Warto również dodać, że Święta Góra Polanowska jest częścią pielgrzymkowej Drogi św. Jakuba, wiodącej aż do katedry w Santiago de Compostela w Galicji, południowo-zachodniej Hiszpanii, gdzie znajduje się ciało Świętego Jakuba Apostoła
Święta Góra Polanowska wraz z Rowokołem k. Smołdzina i Górą Chełmską k. Koszalina jest zaliczana do świętych gór Pomorza, które łączą podobne dzieje historyczne.
Pierwotnie były to miejsca kultu pogańskiego, a po zasiedleniu Pomorza przez Kaszubów czczono tutaj Belbuka (kasz. Biały Bóg). Podczas chrystianizacji miejsca kultów pogańskich na polecenie papieży rzymskich zastępowano świątyniami katolickimi, na Pomorzu najczęściej poświęconymi Matce Boskiej, do której ze szczególną atencją modlą się do dziś Kaszubi, jako swojej Orędowniczki.
Początki kultu Matki Boskiej na Świętej Górze sięgają 2 połowy XIII w. Prawdopodobnie jeszcze przed 1270 r. z fundacji Glasenappów został wzniesiony tutaj pierwszy, drewniany kościół poświęcony Najświętszej Maryi Pannie. Założyciel miasta Polanowa, Piotr Święca, ufundował w 1321 r. kościół i klasztor oraz inne dobra w okolicy – m.in. prawo połowu ryb na jeziorach Bobięcińskim, Kamienno i Żydowskim (Kwiecko) – cystersom z Pelplina. Trudno powiedzieć, do jakiego etapu fundacja ta została zrealizowana, gdyż już w połowie XIV w. Polanów znalazł się w dobrach biskupów kamieńskich, a Sanktuarium podlegało odtąd proboszczowi polanowskiemu. Fundamenty kościoła (i klasztoru?) są widoczne w ogólnych zarysach do dnia dzisiejszego. Nie zachowały się żadne informacje o wyposażeniu świątyni, nie wiemy nawet, czy przedmiotem czci był malowany wizerunek, czy rzeźba Matki Boskiej. Z przekazów wiadomo jedynie o figurkach Dwunastu Apostołów wykonanych ze szczerego złota, o uzdrawiającej wodzie ze źródełka, a także o wiecznie otwartych dla pielgrzymów drzwiach kościoła. Znane są dwa przypadki skierowania do Sanktuarium grzeszników po odpuszczenie grzechu zabójstwa, miało to miejsce w 1435 i 1485 r. Wprowadzenie wyznania ewangelickiego, jako obowiązującego w księstwie Gryfitów, nastąpiło z opóźnieniem, a to dzięki opiece nad tym miejscem ostatniego katolickiego biskupa kamieńskiego Erazma von Manteuffla (zmarł w 1544 r.). Spokrewnieni z nim Glasenappowie nie spieszyli się z wprowadzeniem nowej wiary. Miejsce kultu Matki Boskiej, niepotrzebne ewangelikom, z czasem zamarło i popadło w ruinę.
Dopiero w 1946 r. stanął na polanie drewniany krzyż, zamieniony później na metalowy, z betonową mensą ołtarzową u stóp, a ruch oazowy na jednym z głazów umieścił pamiątkową plakietę Matki Boskiej. Orędownikiem przywrócenia kultu Maryjnego na Świętej Górze był śp. ks. kard. Ignacy Jeż, który to zadanie powierzył o. Januszowi Jedryszce, proboszczowi franciszkańskiej parafii MB Częstochowskiej w Darłowie. Podczas wizyty w Pelplinie (6.06.1999 r.) Papież Jan Paweł II wyświęcił kamień węgielny pod budowę obecnej świątyni i pustelni franciszkańskiej.
Sanktuarium Matki Boskiej Bramy Niebios konsekrował 12 czerwca 2010 r. ks. biskup diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej Edward Dajczak.
Dziś św. Górę Polanowską z Sanktuarium MB Trzykroć Przedziwnej na Górze Chełmskiej łączą 2 szlaki: pieszy im. Jana Pawła II, wyznakowany w 2005 r. przez działaczy PTTK: Piotra Bogusławskiego, Wacława Nowickiego i Józefa Tokarza oraz Pomorska Droga św. Jakuba (odnoga południowa z Koszalina do Sławna przez Polanów), na wzór średniowiecznych europejskich szlaków pielgrzymkowych wiodąca do Composteli.
(źródło: Polanowskie Wiadomości Samorządowe 4/2017)
